Z okładki:
Wstyd i zazdrość to formy ukrytego zamętu obecne w życiu każdego człowieka, które wywierają na nas przemożny potajemny wpływ i kierują naszym zachowaniem. Do tych uczuć przyznajemy się niechętnie, bo nie przynoszą nam chluby. Wstyd odczuwamy wtedy, gdy nagle urywa się interakcja z drugim człowiekiem lub popełniamy gafę; gdy dochodzi do nieporozumień, błędnych spostrzeżeń i mylnych osądów; gdy dostrzegamy puste i szydercze spojrzenia tam, gdzie spodziewaliśmy się empatii; gdy liczymy na uśmiech drugiej osoby, a widzimy w jej oczach odrazę; gdy przeżywamy osamotnienie i rozczarowanie, bo nie znajdujemy słów, by wyrazić nasze pragnienia; gdy odczuwamy potworną, beznadziejną pustkę, nie mogąc nawiązać kontaktu z drugim człowiekiem; i gdy doświadczamy otępienia, a zarazem wściekłości w wyniku spustoszeń wywołanych nadużyciem. Wszystkie te puste przestrzenie wypełnia wstyd. Czujemy wstyd, gdy ponosimy porażki. (fragm. Przedmowy)
Nie zawsze łatwo odróżnić wstyd od poczucia winy. Generalnie można stwierdzić, że poczucie winy pojawia się w odpowiedzi na krzywdzące lub zakazane działania bądź dotyczące ich fantazje, które często mają naturę agresywną. Z kolei wstyd często ma związek z niespełnieniem oczekiwań i poczuciem słabości. Ludzie chętniej akcentują własna agresję i poczucie winy – broniąc się w ten sposób przed uczuciami słabości i wstydu – zgodnie z założeniem, że lepiej czuć się silnym i złym, niż słabym. Jacobson (1965) stwierdza, że „impulsy sadystyczne zazwyczaj wzbudzają poczucie winy, a pobudki masochistyczne, bierne, zależne […], najczęściej prowadzą do uczuć wstydu i niższości.
(…) Uczucia słabości, bezradności i bierności – związane ze wstydem – mogą wzbudzać więc pragnienie odwrócenia sytuacji i zatriumfowania nad innymi, co prowadzi do powstania poczucia winy. /s. 40/
Jeżeli dziecko regularnie doświadcza tego, że najbliższe otoczenie nie rozpoznaje jego potrzeb psychologicznych, nie rozumie ich w empatyczny sposób, a także nie akceptuje ani nie zaspokaja, to zaczyna ukrywać ową część siebie. Na skutek przeżywania wstydu „powstaje fałszywe self”, adaptujące się do oczekiwań rodziców oraz skrywające bardziej autentyczne uczucia i potrzeby. /s. 144/
Zawartość:
1. Wstyd i zazdrość
2. Wstyd – dalsze rozważania
3. Syndrom psychicznego morderstwa
4. Zazdrość
5. Wstyd w gabinecie psychoanalitycznym
Wstyd i zazdrość. Ukryty zamęt, Phil Mollon, Wydawnictwo Oficyna Ingenium, 2024