Jon Frederickson stworzył poradnik, którego główne założenie opiera się na tzw. modelu moment-to-moment assessment. Frederickson zawarł w niej m.in. sposoby na zbudowanie głębszej relacji pomiędzy pacjentem a terapeutą. Zgodnie z jego tezą nawiązanie owej relacji stanowi klucz do odkrycia problemów tkwiących w psychice chorego, a w konsekwencji do znalezienia odpowiedniej drogi do poprawy samopoczucia. Warto również nadmienić, że w trakcie tego procesu bardzo ważnym aspektem jest rozpoznanie wszystkich negatywnych uczuć, a także prawidłowe ich zdefiniowanie. Wszelkie te działania prowadzą do skutecznej, wewnętrznej przemiany.

(…) wielu pacjentów z wysokim poziomem lęku wcale go nie dostrzega. Jako dzieci nauczyli się ignorować swój lęk, jeśli stawał się przyczyną niepokoju rodziców. Ignorowanie uczuć i lęku było działaniem przystosowawczym w przeszłości, ale dziś już takim nie jest. Ignorowanie to pewna droga do tego, by lęk pozostał nieunormowany. /s. 73/

Afekty projekcyjne to uczucia będące wynikiem działania mechanizmu obronnego lub jako taki funkcjonujące. Pacjenci z kontinuum kruchości ego cierpią z powodu przytłaczających uczuć, które są wynikiem działania regresyjnych mechanizmów obronnych. Projekcja zalewa ich falą lęku projekcyjnego. Za sprawą obronnej płaczliwości przytłacza ich depresja. Eksternalizacja u osób impulsywnych lub paranoidalnych wywołuje nieustający gniew. /s. 361/

Zdrowe poczucie winy wywodzi się z naszej miłości do innych. Samokaranie natomiast jest mechanizmem obronnym skierowanym przeciwko poczuciu winy. Zamiast wyciągać rękę do osoby, którą się skrzywdziło, można ujawniać światu swój akt samokarania. Wówczas winowajca mówi, jak „okropnie” się czuje i jakie to czyni sobie wyrzuty. Zamiast naprawić relację, prosi poszkodowanego, żeby mu pomógł i go zmienił. „Skrzywdziłem cię, więc mnie pociesz!”.

Wstyd może również zapobiegać poczuciu winy. Zdrowy wstyd sygnalizuje, że ponieśliśmy porażkę w zakresie spełnienia naszych własnych standardów i mobilizuje do działania z nimi zgodnego. Jeśli nie naprawiamy zewnętrznej relacji, niezdrowy wstyd blokuje doświadczenie zdrowego wstydu i zadośćuczynienie. Zawstydzamy siebie zamiast ujawnić swój wstydliwy czyn przed innymi i naprawić wyrządzoną szkodę.

Uczucie „winy” także ma pewną funkcję obronną. Pacjenci, którzy mówią: „Czuję się taki winny”, często przyjmują postawę braku odpowiedzialności. „Dopóki czuję się winna, nie muszę naprawiać szkód, które wyrządziłam. Nie muszę reagować na jej ból”> Stwierdzenia: „Czuję się taka winna” moze zastąpić prawdziwe samozadośćuczynienie. /s. 418-419/

Pacjent, który używa charakterologicznego mechanizmu obronnego, czyni sobie to samo, co uczyniono mu w przeszłości. Jeżeli rodzic ignorował jego uczucia lub dewaluował jego osobę, on także ignoruje swoje uczucia i dewaluuje siebie. Odgrywając relację z przeszłości, pacjent odsuwa od siebie uczucia i pragnienia pojawiające się podczas terapii. (…) Charakterologiczne mechanizmy obronne częściej ujawniają się w cechach charakteru pacjenta i jego zachowaniu niewerbalnym niż w występujących u niego skojarzeniach.

(…) Tak więc każdy charakterologiczny mechanizm obronny ujawnia historię cierpień pacjenta. (…)

Charakterologiczny mechanizm obronny przejawia się w tym, jaki pacjent jest w kontakcie z terapeutą: w jaki sposób się zachowuje i nawiązuje relacje. /s. 436/

SPIS TREŚCI:

Część I. Ustalenie obszaru zainteresowania w terapii
1. Uczucia- na nich koncentrujemy się w terapii
2. Lęk- pierwszy objazd omijający uczucia
3. Mechanizmy obronne- drugi objazd omijający uczucia
4. Taktyczne i represyjne mechanizmy obronne
5. Psychodiagnoza- współtworzenie obszaru zainteresowania w terapii
6. Wywiad- współtworzenie świadomego przymierza terapeutycznego

Część II. Budowanie kompetencji u pacjentów z kruchym ego
7. Leczenie kruchości ego, depresji i somatyzacji
8. Budowanie umiejętności samoobserwacji
9. Regresyjne mechanizmy obronne
10. Afekty obronne

Część III. Pomaganie pacjentom przejawiającym duży opór
11. Patologia superego
12. Patologia superego- charakterologiczne mechanizmy obronne
13. Patologia superego- opór przeniesieniowy
14. Przebicie się do nieświadomości
15. Konsolidacja
16. Wnioski
Bibliografia
Indeks

Współtworzenie zmiany. Skuteczne techniki terapii psychodynamicznej, Jon Frederickson, Wydawnictwo Harmonia 2014