Psychoterapia psychodynamiczna. Patologia osobowości. Leczenie self i funkcjonowania interpersonalnego, Eve Caligor, Otto F. Kernberg, John F. Clarkin, Frank E. Yeomans
Zdrowa osobowość wiąże się z zaangażowaniem w wartości i ideały oraz „kompas moralny”, który jest spójny, elastyczny i w pełni zintegrowany z poczuciem self. Na neurotycznym poziomie osobowości istnieje zobowiązanie do wartości i ideałów oraz brak antyspołecznych zachowań, odzwierciedlający w pełni zintegrowane i zinternalizowane poczucie wartości i ideałów. Jednak sztywność moralna, skłonność do utrzymywania self w nieuzasadnionych wysokich standardach (tj. nadmierny samokrytycyzm), jest wspólną cechą zaburzeń osobowości zorganizowanych na poziomie neurotycznym.
Natomiast poziom organizacji osobowości borderline charakteryzuje się zmiennym stopniem patologii w funkcjonowaniu moralnym. Na jednym końcu spektrum terapeuta obseruje stosunkowo dobrze rozwinięty, ale sztywny i nadmiernie surowy poziom moralnego funkcjonowania cechujący się silnym lękiem i subiektywnym cierpieniem, w postaci samokrytycyzmu lub przewidywanej krytyki ze strony innych wewnętrznych standardów. Na drugim końcu spektrum dostrzega brak jakiegokolwiek wewnętrznego kompasu moralnego i brak zdolności do poczucia winy lub wyrzutów sumienia, charakterystyczne dla pacjentów zorganizowanych na niskim poziomie borderline, a zwłaszcza tych z zaburzeniami osobowości lub głębokim zaburzeniem narcystycznej patologii osobowości. /s. 100-101/
W konflikcie psychologicznym operacje obronne są automatyczne i mimowolnie aktywowane, aby odeprzeć negatywne afekty związane z wyrażaniem sprzecznej motywacji. Obrony zmniejszają negatywny wpływ, oddzielając świadomość sprzecznych motywacji od dominującego, świadomego poczucia self. Obrony oparte na wyparciu trwale eliminują konfliktową motywację ze świadomości, podczas gdy mechanizmy obronne, oparte na dysocjacji lub rozszczepieniu, usuwają ją na chwilę z umysłu. /s.114/
Ocena zdolności do radzenia sobie z agresją ma główną rolę w ocenie zaburzeń osobowości. W miarę nasilania się patologii osobowości, nieprzystosowawcze wyrażenie słabo zintegrowanych form agresji mają coraz większe znaczenie w funkcjonowaniu patologicznej osobowości. Agresja często wyraża się w zachowaniu albo wobec innych, albo wobec self, w rezultacie ocena agresji zazwyczaj koncentruje się na zachowaniu. /s. 289/
Psychoterapia psychodynamiczna. Patologia osobowości. Leczenie self i funkcjonowania interpersonalnego, Eve Caligor, Otto F. Kernberg, John F. Clarkin, Frank E. Yeomans, Wyd. przez Krakowskie Centrum Psychodynamiczne, Kraków 2019