Radosne i przerażające aspekty „dorastania” młodych ludzi, a także jednostkowe i grupowe przejawy tego procesu są bardzo charakterystyczne dla poszczególnych podfaz i dla kultury, w jakiej wzrasta młody człowiek. W swoich rozważaniach autor uwzględnia tę specyfikę. Wspomina przede wszystkim o rewolucji technologicznej, jaka zaszła w ostatnich dwóch dekadach i która zapoczątkowała zmiany niewyobrażalne w czasach zakładania poradni dla młodzieży.
Jednakże, śledząc dynamikę rozwoju tej grupy wiekowej w gabinecie terapeutycznym, w kulturze i w dziełach literackich powstałych w różnych epokach, wyraźnie widzimy, że niezależnie od współczesnych socjologicznych odsłon natura ludzka zmienia się znacznie wolniej.
Omawianą fazę przejściowa trzeba analizować z uwzględnieniem szybko i gwałtownie zmieniających się wyzwań i pułapek stojących przed nastolatkami. W rozważaniach należy jednak rozpatrywać także, jak ten etap wyglądał w poprzednich wiekach, a taki ogląd zapewnia literatura, gdyż w dziełach literackich znalazł się zapis pozaczasowych aspektów rozwoju. Okoliczności zewnętrzne zmieniają się, ale w znacznie mniejszym stopniu zmienia się wewnętrzna dynamika budowania (lub niszczenia) prawdziwego (lub prawdziwszego) poczucia self oraz obowiązujących i ciągle ewoluujących zwyczajów każdego pokolenia.
„Autorka tej książki, Margot Waddell przekonująco ukazuje nam świat nastoletni. Gdy pisała tę książkę, czerpała z dwóch źródeł: wieloletnich doświadczeń pracy analitycznej z młodzieżą w Klinice Tavistock i zainteresowań literackich. Bazą dla przedstawionych rozważań są terapeutyczne spotkania z młodymi ludźmi oraz rozumienie przez autorkę nastoletnich bohaterów literackich, ich relacji i wyobrażonego życia psychicznego. Waddell wrażliwie i z wyczuciem splata psychoanalizę i literaturę, czym wzbogaca oba obszary, a jednocześnie wnosi oryginalny i przepiękny wkład w rozumienie tego jakże ważnego okresu przemian i przekształceń.
Autorka omawia to, jak dojrzewanie seksualne i nieuchronna utrata schronienia, jakie dawniej zapewniała rodzina, dezorganizują świat wewnętrzny w latach nastoletnich, podważając także relacje młodych ludzi z rodzeństwem, rówieśnikami, rodzicami i innymi dorosłymi. Poza tym, choć w tych latach dzieci szukają tego, co nowe i dążą do niezależności, budzą się w nich także potrzeby i dążenia seksualne z najwcześniejszych etapów rozwoju. W kolejnych rozdziałach śledzimy postępy i kryzysy wpisane w dorastanie. Głównym tematem pozostają psychiczne pęknięcia zachodzące w tym okresie oraz wewnętrzne i zewnętrzne siły wspierające lub hamujące podejmowane przez nastolatków próby wypracowania – lub przepracowania – poczucia bycia osobą w świecie dorosłych.
Czytelnik przekonana się, że zarówno przykłady kliniczne, jak i literackie odsłaniają niepewności, problemy, skrajności wpisane w nastoletnie stany umysłu. Jakże często stoją za nimi trudne do zniesienia – czasami wręcz nieznośne – uczucia, które wywierają taką presję na młodych ludzi. A jednak w ostatnim rozdziale Waddell pisze: „w «opowieściach o świecie wewnętrznym» nastolatków można odnaleźć także pewną dozę nadziei, choć poprzednie rozdziały zapełniłam opisami, które temu przeczą”. Ta myśl przenika tę całą – skłaniającą do myślenia i inspirującą – książkę. Dzięki lekturze poszerzymy nasze rozumienie złożoności życia psychicznego nastolatków, co okaże się dla nas wspierające i wzbogacające – nie tylko w pracy terapeutycznej.”
Edna O’Shaughnessy (Fragment „Wprowadzenia”)
SPIS TREŚCI:
Słowo wstępne
Podziękowania
Wprowadzenie
I. Kontekst i tło historyczne
1. Tło historyczne
2. Światy wewnętrzne
II. Różne aspekty przeżyć nastolatków
3. Okres dojrzewania
4. Zmagania w okresie przejściowym – okres pokwitania i początek adolescencji
5. Modele uczenia się
6. Grupy i gangi
7. Psychodynamika dręczenia
III. Ilustracje kliniczne
8. Diagnozowanie nastolatków – znajdowanie przestrzeni dla myślenia
9. Własny umysł – w poszukiwaniu tożsamości
10. Narcyzm – zaburzenie wieku dojrzewania
11. Trudność diagnozowania w granicznym świecie okresu dojrzewania
12. Autodestrukcyjne stany umysłu
IV. Fikcyjne światy
- Literatura dla młodzieży – niesamowitość i świat postawiony na głowie
- Późna faza okresu dojrzewania – światy fikcyjne
- Zielone światy rozwoju w okresie dojrzewania
Dodatek
Bibliografia
O nastolatkach. Opowieści o światach wewnętrznych, Margott Waddell, Oficyna Ingenium, 2019